FISTFUL OF DOLLARS : Bir Devrin Başlangıcı

PER UN PUGNO DI DOLLARI
"Colt taşıyan bir adam Winchester taşıyan bir adamla karşılaştığında...
Colt taşıyan adam, ölü bir adamdır ..."

"Ramon" Gian Maria Volonte

Baxter ve Rojo ailelerinin iktidar savaşı altında ezilen sefil bir kasabaya gelen bir yabancı (Clint Eastwood) böyle gelecek vaad eden (?) bir çöplükte eli çabuk ve zeki bir silahşör olarak kısa sürede büyük bir vurgun yapmayı planlar.

Amerikan geleneğine bağlı olarak Meksikalı rakiplerine kıyasla daha az vahşi olan Baxterler'in 4 adamı silahşörümüze kolay bir lokma, kasabanın cenaze levazımatcısına yağlı birer müşteri olarak yabancının Rojoların hizmetine girmesine katkıda bulunur. Ailenin reisi Don Miguel Rojo'nun (Antonio Prieto) ailenin en vahşi üyesi Ramon'un (Gian Maria Volonte) gelişine kadar arka planda tuttuğu yabancının boş durmaya niyeti yoktur.


Rio Grande kıyısında yorucu bir posta arabası yolculuğu ( silah ve altın pazarlığı için buluşan Amerikan ve Meksika askerlerinin temizliği amaçlı ) sonrasında kasabaya dönen Ramon'un yabancıya göreceli sıcak karşılaması takip eden günlerde iki güçlü adamın karşıt kutuplarda karşı karşıya gelişinin ilk tohumlarını filizler ...

Aralarında Ramon'un kapatması Marisol'un (Marianne Koch) kurtarılışını da Fidye, şantaj, adam kaçırma ve bir dolu şiddet olayının ardından yabancının zaten birbiriyle kıyasıya çekişme içerisinde ki iki ailenin boşluklarından faydalanan bir sahtekar olduğunu anlayan Ramon için işkence ve katliam seramonileri başlar ...

Katliamlardan kıl payı kurtulan yabancı, taş ocaklarında yeniden hayata tutunmaya çalışırken, büyük kötüyle son karşılaşma için kendini hazırlar ...

Bir Avuç Spaghetti:

Bir Avuç Dolar, dünyanın hangi ülkesinde ele alınıyor olursa olsun Yeni başlayanlar için Spaghetti Western konulu bir çalışmanın ilk satırını oluşturacaktır. Böyle bir yazıya başlamadan önce bizleri yeni takip etmeye başlamış olan spaghetti severlerin, 2007'de hazırladığım Vahşi Doğu'yu okumalarını öneriyorum ;

http://sinematik-spaghetti.blogspot.com/2007/08/vahsi-dogu.html

Vahşi Doğu'da Fistful of Dollars üzerine değindiğim öğelere yeniden dönmemeye özen göstererek (ve Leone - Kurosawa çekişmelerini bir tarafa bırakarak) filmin Japon kaynaklarından ziyade dünya sinemasına katkıları konusuna eğilmek istiyorum;

Akira Kurosawa ve kılıcıyla şiir yazan efsanevi aktör Toshiro Mifune'nin Yojimbosu'nun 1963 noelinde ki İtalya gösterimi oldukça renkli bir izleyici kitlesine ev sahipliği yapıyordu. Sergio Leone, Sergio Corbucci ve ilerleyen yıllarda Spaghetti Westernlere emekleriyle isimleri duyulacak pek çok önemli kişi filmin gösterimi için biraraya gelmişti. Bu grubu buluşturan ortak nokta, Leone'ye uçurulan "bu filmi mutlaka izlemelisin" haberiydi. Nitekim Leone sinemadan çıkar çıkmaz aklına filmin westernleştirilmiş bir versiyonunu çekmeyi kafasına koymuştu bile...


Leone'nin 200.000 $ gibi bir bütçeye malolan ve o zamana kadar westernlerde yapılmayanın kalmadığına dair yaygın inanışı yıkan filmi sadece Amerikan pazarında yaklaşık 11.000.000 $'lık bir gişe başarısına imza atmıştı. Filmin İspanya, Almanya, İtalya gibi diğer önemli ülkelerde de büyük bir başarıya sahip olması, hem yönetmenin daha ilerici bir kariyere devam etmesini hem de bizler gibi dünyanın nerdeyse bütün kıtalarında faaliyet gösteren binlerce spaghetti western konulu çalışmanın ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Dolar Üçlemesi'nin ilk ayağı sonraki yıllarda Adsız Adam lakabıyla bütünleşecek anti kahraman Eastwood'a da şöhret ve yepyeni bir kariyerin yolunu açar. Aslında Eastwood bu filmde adsız bir karakteri oynamaz. Bir kere geçmesine rağmen bir ismi (Joe) vardır. Bu kahraman westernlerde yapıldığı zannedilen herşeyi ters yüz etmiştir. O zamana kadar John Wayne ve Garry Cooper gibi gelenekselleşmiş, olgun ve yaşlanmış kahraman mitinin karşısına genç, kurnaz ve iyi - kötü bir kahraman miti çıkmıştır. Üstelik bu anti kahramanın düşmanları emsallerine Amerikan westernlerinde rastlanılamayacak derecede kötü adamlardır.


James Coburn ve Charles Bronson gibi o dönem kendisinden daha ünlü pek çok ismi geride bırakarak Leone'nin başrolüne getirilen Raw Hide'ın sakin oyuncusunun seçiminde ne tip duygusal ($) veya görsel faktörlerin geçerli olduğunu bilemiyoruz. Ancak Leone'nin bu ilk film için başrole düşündüğü kimler var ise gelecek filmlerinde bu isimleri başrolde oynatabilme şansına sahip olduğunu görebiliyoruz.

Clint Eastwood'un ise bir mit olarak diğer isimlerden çok daha başarılı bir anti kahraman olduğunu eklemek gerekiyor. Gerek Raw Hide dönemine gönderme yapan kabzası işlemeli silahı, gerekse panço ve jean'den oluşan giyim stili ve en önemlisi karikatürize etmeye yatkın bir yüz şeklinin oluşu Adsız Adam'ı daha popüler bir karakter kılmıştır.


Eksiler ve Artılar:

Bir Avuç Dolar'ın Leone sinemasının kitsch öğeleri konusunda tüm olgunluğuyla ortaya çıkaramadığı detaylar bulunmaktadır. Ancak kalleş Meksikalı konusunda Dolar Üçlemesinin diğer filmlerini (Spaghettilere Emek Veren Karakterler) aratmayan bir aile çetesi olarak Rojolar ve reisleri Ramon'un spaghetti raconlarına (oburluk, destansı sözler, işkence ederken ve adam öldürürken gülmek..vs) sonuna kadar sadık kaldıklarını belirtmek gerekir. Bu noktada blogumuzda konu edindiğimiz her yazıda olduğu gibi büyük aktör Gian Maria Volonte'yi saygıyla anıyoruz.

Spaghettilerde ne kadar çok adam ölürse filmin o derece başarılı olacağına dair B usulü bir yaklaşıma fazlasıyla göz kırpan Leone'nin (kısa bir süre sonra bu anlayışın bayrağı Sergio Corbucci'nin Django'su ile elinden alınacaktır) filmin kısıtlı imkanları sebebiyle veremediği iki önemli detay bulunmaktadır;

Birincisi, nehirdeki katliam sahnesi dahil olmak üzere finalde Ramon'un ölüşü harici neredeyse kan faktörü unutulmuştur.

İkinci önemli öğe ise, mitralyöz kullanan karakterin bir Meksikalı olmasına karşı kullanılan mitralyöz'ün değirmen tipi değil daha modern ve Birinci Dünya Savaşı makineli tüfeklerini andıran modelde olmasıdır.


Filmin kutsal anne öğesinin temsilcisi, Spaghetti Westernlerin çok uluslu oyuncu kadrosu içerisinde boy göstermiş en güzel kadınlardan birisi olan Marianne Koch'un, sanılanın aksine bir İtalyan değil, bir Alman oyuncu olarak yer aldığını belirtmek isterim. Ayrıca filmin diğer kadın karakteri anne Baxter, Margherita Lozano'da İspanyol bir oyuncudur.

Film, Sergio Leone'nin yetişme sürecinin bir aşaması olduğu gibi Ennio Morricone'nin stilinin oluşması içinde bir geçiştir. Aynı ekibin sadece bir yıl sonra çektikleri For A Few Dollars More'de hem müzikal hem de sinematik anlamda yol aldıkları pozitif süreç, sinemanın en ünlü ikililerinden birisinin sanki yıllardır bekledikleri bir ustalaşma devresinin zihinlerinde çoktan bitmiş olduğunu ve bizlerin izleyiciler olarak sadece bu gelişimin keyfini çıkarmamız gerektiğini göstermektedir.


Leone'nin Yojimbo'nun hikayesine ne kadar güvense de bir çeşit kumar oynadığını ve bunun farkında olduğunu gösteren kaygılarının en önemlisi filmin Amerikan piyasasında gösteriminde oluşabilecek tepkilerden kaynaklanıyordu. Yönetmenden besteciye kadar filmin oluşumunda payı olan kişilerin Avrupalı olduklarını gizleme ve isimlerinin Amerikanlaştırılması çalışmalarıda bu yüzdendir. Kaldı ki kendisini çok kısa bir sürede tüm dünyaya kabul ettiren spaghetti westernlerde ki bu "eksiklik sorunu" bazı oyuncuların isimlerini (Giuliano Gemma - Montgomery Wood) uzun süre Amerikan ve İtalyan şekilleriyle kullanmalarıyla sürmüştür.

Spaghetti Westernler, kökenlerini aldıkları türün filmleri bugün klasik olarak anılacak kadar eski bir zamandan kalmış havası taşırken, kendileri bugünde sanki dün çekilmişcesine içlerinde ki mükemmel enerji ve dinamizmlerini korumaktadırlar.

Üç Büyüklerin Amerikanlaştırılmış isimleri :

Sergio Leone - Bob Robertson
Gian Maria Volonte - John Wells
Ennio Morricone - Dan Savio

Yazan: Gökay GELGEC - Yojimbooo

FISTFUL OF DOLLARS DÜELLO (İtalyanca) :